Για το έργο του Μιχάλη Κευγά

 Ο  Γλύπτης  Γιώργος  Γεωργιάδης 

         « Tα έργα του Μιχάλη, μικρά ή σχετικά μεγάλα, διακρίνονται από μία  εκφραστικά ειλικρινή αμεσότητα και παίδεμα των υλικών από τα οποία είναι φτιαγμένα.. Ακόμα τα χαρακτηρίζει η προσωπική διεργασία της έκφρασης των ερεθισμών, που γίνεται τις περισσότερες φορές από μια καθαρά βιωματική παρόρμηση που φτάνει μέχρι τα οριακά της σημεία»

Ο Μανόλης Βλάχος,  Ιστορικός της Τέχνης και Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

   « Όταν παρατηρεί κανείς τα μικρογραφικά πορτραίτα και διαπιστώνει την πληρότητα των χαρακτηρολογικών τους ενδείξεων, εκπλήσσεται για τη δεξιότητα με την οποία ο καλλιτέχνης έχει υπερβεί τις δυσκολίες που θέτει ο μικρός όγκος του υλικού στο οποίο εργάζεται, εκτιμά τη λεπτολογία της δουλειάς του, την αίσθηση της ισορροπίας και την ακρίβεια των ψυχογραφικών του επισημάνσεων. Εύκολα διακρίνει εξάλλου την ορθή χρήση των απλουστεύσεων και σχηματοποιήσεων, οι οποίες βαίνουν παράλληλα με την εξπρεσιονιστική  διάθεση.

     Αξίζει να σημειωθεί η απόπειρα να χαραχθούν στην ίδια πέτρα δύο ή περισσότερα κεφάλια – δοκιμή που παραπέμπει σε ανάλογα έργα του Χαλεπά – από την οποία προκύπτει μια παράσταση πολύπλοκη κατά την σύνθεση και κατά την σχέση των προσώπων. Αναδυόμενα από την πέτρα σε παράδοξες θέσεις, επάλληλα ή αντιμέτωπα, συνδεόμενα από τον άξονα στον οποίο εγγράφονται ή άσχετα, τα πρόσωπα καλούν τον θεατή να εισδύσει στο πλέγμα τους, να μεγεθύνει τους όγκους και να κατανοήσει τη συνεύρεσή τους. Παρά  τον ελάχιστο όγκο τους, είτε σιωπούν είτε κραυγάζουν, μεταδίδουν εύγλωττα το πάθος τους ».

Ο Ζωγράφος Πέτρος Ζουμπουλάκης

«Θα μπορούσα, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα των θεωρητικών της τέχνης να την αποκαλέσω «πριμιτίφ» γλυπτική δηλαδή πρωτόγονη μα τόσο εκφραστική, επειδή ακριβώς είναι πρωτόγονη. Δεν θα μπορούσα π.χ να φαντασθώ το ίδιο άμεσο και συγκλονιστικό αποτέλεσμα σ` αυτές  τις πονεμένες μάσκες, σ` αυτούς τους μορφασμούς οδύνης ή της βουβής πικρίας και της ανήμπορης ενίοτε οργής, αν ήταν τα γλυπτά αυτά καμωμένα με νόμους αρμονίας και σύνθεσης, ακαδημαϊκής δηλαδή από γλύπτη σπουδαγμένο. Μπορείτε να φαντασθείτε, φέρνω ένα απλοϊκό και ίσως βέβηλο παράδειγμα, ακαδημαϊκό το Θεόφιλο;

  Άθελα  μου έρχονται στο νου οι πρωτόγονες μάσκες της Αφρικής. Τα αφαιρετικά κάτισχνα γλυπτά του Τζιακομέττι,  ψηλόλιγνα σαν σκελετοί γυμνοί από σάρκα, τα άσαρκα γλυπτά της Ζερμαίν  Ρισιέ με τα σπηλαιώδη στόματα, τα γκροτέσκα πορτραίτα – προτομές του Ντωμιέ που φθάνουν το σαρκασμό μέχρι τη γελοιογραφία.              
                      
   Παρακολουθώ με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση την πορεία του Μιχάλη όλα αυτά τα χρόνια. Πορεία σταθερή και συνεπή, αθόρυβη και γόνιμη, αλλά  αφουγκράζομαι τις σιωπηρές κραυγές των «ηρώων» του, τα έκπληκτα και τρομαγμένα μάτια τους, τον πυρετό τους που είναι πυρετός που τους μετέδωσε άμεσα στο σκληρό υλικό το χέρι του καλλιτέχνη στην προσπάθειά του να τα δαμάσει Ο φίλος μου ο Μιχάλης έχει -πιστεύω- σαν πρώτη ύλη στη δουλειά του «την πικρία της ζωής» που λέει και ο ποιητής αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το συναρπαστικότερο κίνητρο.

    « Σαν  να` χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια  και οι καημοί του κόσμου»

Σωκράτης Λούπας , Ιστορικός της Τέχνης
H γλυπτική του Μιχάλη Κευγά

                Η γλυπτική του Μιχάλη Κευγά δεν αρχίζει με το σκάλισμα της πέτρας αλλά με την αναζήτησή της μέσα στη φύση, επειδή εκεί, στο έδαφος ή στην άκρη της θάλασσας, έχει ήδη συντελεστεί η πρώτη τυχαία μορφοποίηση του λίθου. Αυτός θα προκαλέσει την προσοχή του καλλιτέχνη και την επιθυμία του να τον αποσπάσει από το φυσικό περιβάλλον του, να ανιχνεύσει τη μορφή που εγκλείει- ανθρώπινη πάντοτε- και να την ανασύρει με τη σμίλη στην επιφάνεια.

                Ο χρόνος δεν έχει μεταβάλει το ύφος και τον τρόπο της δουλειάς του. Από τη δεκαετία του 1980 έως σήμερα, ο Κευγάς πραγματεύεται εμφατικά το ανθρώπινο πρόσωπο, θέλοντας να συλλάβει όσον το δυνατόν περισσότερες από τις εκφραστικές μεταπτώσεις του. Λαξεύει τη μορφή, σε πετρώματα ή ξύλα, εμπνεόμενος από την αρχαία ελληνική τέχνη, τη νεότερη λαϊκή και τους προκολομβιανούς πολιτισμούς. Η ελευθερία με την οποία χρησιμοποιεί τις πηγές του διακρίνεται στον έντονο εξπρεσιονισμό που σφραγίζει τη δημιουργία του.

                Η πρώτη εντύπωση που αποκομίζει ο θεατής από την επαφή του με τα μικρών διαστάσεων έργα είναι ο μνημειακός και επικός χαρακτήρας τους, επίσης δε η αίσθηση ότι αυτός δεν μειώνεται καθόλου από το μικρό μέγεθος. Αντιθέτως, είναι αυτό, το μικρό μέγεθος, που τα καθιστά περισσότερο άμεσα και ευθύβολα. Την εντύπωση του μνημειακού ενισχύουν η αρχαϊκότητα του ύφους και η δραματική ένταση που συνέχει τα πρόσωπα. Οι δυναμικές μορφές προβάλλουν συνωθούμενες στην επιφάνεια της πέτρας κατά ζεύγη, αντιμέτωπες, παράλληλες ή σε πολυπρόσωπες, συχνά επάλληλες, συνθέσεις. Τα πρόσωπα, είτε κραυγάζουν είτε επικοινωνούν σιωπηρά μεταξύ τους, μεταδίδουν ανησυχία, θλίψη και σπαραγμό.

                Στα περίοπτα γλυπτά, που θυμίζουν τοτέμ, η αδρή σμίλευση εναρμονίζεται με την τραχιά επιφάνεια του υλικού. Τα ακατέργαστα σημεία της πέτρας συμπληρώνουν τη σύνθεση και δημιουργούν ένα είδος non finitο που οξύνει την οπτική εμπειρία.

                Ενίοτε, τα ανάγλυφα ενώ δημιουργούν την εντύπωση ότι αποσπάστηκαν βίαια από ένα ευρύτερο σύνολο, στην πραγματικότητα λειτουργούν αυτόνομα, χωρίς να χρειάζονται την κηδεμονία του ευρύτερου πλαισίου. Στις συνθέσεις αυτές οι μορφές τοποθετούνται σε πυκνή διάταξη, σε πλάγια ή μετωπική στάση, καθώς η μισή τους πλευρά βυθίζεται στον χώρο του φόντου. Ιδιαιτέρως εκμεταλλεύσιμη είναι εδώ η σκιά, η οποία ενισχύει τους όγκους και συμπληρώνει τη σύνθεση. Στα χαμηλά ανάγλυφα, όπου σχεδόν απουσιάζει η τρίτη διάσταση, οι μορφές, καθώς απλώνονται- διαχέονται θα έλεγε κανείς- στην επιφάνεια της πέτρας, συνιστούν γλυπτές φορητές εικόνες, οπότε η γλυπτική συγχέεται με τη ζωγραφική εντύπωση.

                Οι ποιότητες των λίθινων έργων μεταφέρονται με επιτυχία και στα ορειχάλκινα, τα οποία, όταν εμπλουτιστούν με πατίνα μεταδίδουν ποικίλες πλαστικές και χρωματικές εντυπώσεις. Ο Κευγάς εργάζεται με ευχέρεια και σε γλυπτά πολύ μικρών διαστάσεων, ιδίως κεφαλές ανδρών και γυναικών, στα οποία χωρίς προθέσεις διακοσμητικής, αποτυπώνει πλήρη την εκφραστικότητα των μεγαλύτερων έργων. Προσδίδει, επίσης, στα λίθινα ή τα μετάλλινα φθορές αρχαιολογικού τύπου, όπως τραυματισμούς ή αποκοπή τμημάτων της μορφής, οι οποίες εντείνουν την ήδη υπάρχουσα εξπρεσιονιστική διάθεση του γλυπτού.

                Εργάτης μιας πανάρχαιας τέχνης και ερευνητής ακάματος της ανθρώπινης μορφής στην μικρογραφική της εκδοχή, ο Κευγάς μετέδωσε στις γλυπτές εικόνες του την ένταση και τη διάσταση του συναισθήματος.

                                                                                                 
Ο ίδιος ο καλλιτέχνης

Είναι πολύ δύσκολο να γράψεις κάτι για τη δουλειά σου σε μια εποχή που τα λόγια περισσεύουν. Παρόλα αυτά αρκούμαι στα παρακάτω.

Τα θέματά μου είναι ανθρωποκεντρικά με πηγή έμπνευσης τη φύση. Ό, τι βλέπω γύρω μου, από το πιο μικρό μέχρι το πιο μεγάλο, προσπαθώ να το αποδώσω με μορφές.

Μορφές βλέπουμε παντού στους βράχους της θάλασσας, στα βότσαλα, στα βουνά , στα δένδρα, στα σύννεφα και σε ό,τι όμορφο μας χαρίζει η φύση. Μπορούμε όμως να δούμε μορφές αποτυπωμένες και στα πρόσωπα των ανθρώπων, μορφές της αδικίας και της εκμετάλλευσης, της μοναξιάς και του φόβου, μορφές από τα « πάθια των ανθρώπων». Ακόμη και οι λερωμένοι τοίχοι από το χρόνο και την υγρασία ενός εγκαταλελειμμένου σπιτιού, αν τους προσέξεις, κρύβουν πολλές μορφές.


Τέλος επιρροές στη δουλειά μου έχω δεχθεί από όλους του αρχαίους πολιτισμούς και ιδιαίτερα από την Αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο και τη λαϊκή παράδοση.